Khawvela hin chanchin mak danglam tak tak el, a then chu awi um lo rak khawp a mak dam, hriet le hmu ding tam tak a um. Phuokfawm le siemfawm ni si lo, awi harsa tak el ni si. Amiruokchu, a tlung ngei a nih ti finfie a ni hlak bawk si. Chuong ang deu chun tuta thu ei hung tarlang ding mek khawm hi awi um naw taluo bek bek chu a ni naw lai zingin khawvel history a thaibo thei ta lo ding, inchik tlak, mak danglam ve tak el Indopui Pakhatna (WW - I), nasataka inkap le indo a ni lai, Krismas urlawk laia thiltlung "Christmas Truce of 1914" an ti hi a nih.
Kum 100 neka tam lo liemtah Indopui pakhatna hrat taka a fe lai chun Western Front (France ram) ah British, Belgian le French sipai hai chun an silai hai sie thlain an puk a inthawk suokin an hmelma German sipai hai leh ring lo takin kum sang zakuo le sawm pali Krismas an hmangkawp ta hlau el. Hi hun laia Pope thar, Benedict XV chun December thla phak hma met September khan Office a lo hluo tan char a nih a. Office a hung hluo zo sawtnawte hnung chun Pope chun Indopui fe lai mek chu Krismas Inremna nei dingin fielna a lo siem chu khingtieng khingtieng haiin an an lo hnawl ve ve a. Inremna lampui dapa um chu hnawlin um sienkhawm, tu thilthaw tak amanih dang ruol loin an lungril ngarna hai suk zawiin a tlung tho a, December 25 chun an zalen a, inrem tlang takin Krismas an hmang ta tho tho.
Graham Williams, Fifth London Rifle Brigade chun hi thiltlung hi hieng hin a lo ziek, "German hai chun an carol hla chu hung sak hmasain, chu zo chun keini'n kan sak ve a. Chuonga kan sak pei chun "Aw ringum hai hung ro" (O Come, All Ye Faithful) ti hla kan hung sak kai tah a, German hai chun mi hung zâwm ve nghalin Latin tawngin Adeste Fideles tiin an hung sak ve a. Chuong chun, hi thil hi thil mak danglam tak el a nih, Indo fe that lai taka rambung pahni hmelma haiin carol hla inang char an sak el ta hi" tiin a ziek. Hi thiltlung hi Krismas urlawk zan (24th December, 1914) a nih.
Zing khuo a hung var chun German sipai hai chun saptawngin Merry Krismas ti pumin an inbikna hmuna inthawkin an hung suokdawk tawl a, sipai thangkhawm (allied soldiers) hai chu Krismas chibai buk dingin an hung suokdawk ve a, a thenin (Mi kap naw inla, keini khawma kap nawng kan cheu) tiin sign an siem bawk. Hi Krismas ni hin sipai hai chun ziel, bu, zakuo kil le lukhum hai an inhlantuo a. Hi Krismas inremna hin khingtieng khingtienga an ikap hlum sipai ruong "No man's land" a zal hai khawm phum dingin an remti tlang nghal.
Western Front a hin Krismas ni chun hmelma um loin sipai indo chur chur hlak hai chun hlimtlang takin Isu Krista piengchampha chu an hmang ve a. Hril dana chun hi ni hin American Football khawm inkhel ni a hril a nih a, amiruokchu, official match siem ruok chu a um naw niin an hril. Krismas Inremna hi indar zau hle a hriet nisienkhawm, hmun danga hai chu inkap sunzawm zing a nih a. Hmun dang pahni a chun hieng ang inremna siem tum a thang la hai chu an ral khingtieng haiin an lo kap a, an hlawtling naw a nih.
Kum za lo liem ta sienla khawm, hi inremna hi beisei thilthawtheina le mihriem inzana ropui, indopui thim sa khup laia tlung ni a hriet le inchik a nih. Hi chanchin hi naupang hai ngainuom ding zawngin tienami le lemchanga siem a nih a, Michael Foreman's War Game (Novel), Joyeux Noel le Oh, What a Lovely War! (Movies) a hai siem a ni bawk.
Vawisun chen hin hi thiltlung hung intan dan chieng taka suisuok thei mithiem an la um thei nawh, an darzau dan hai chenin. Krismas inremna hmangtu sipai hi 100, 000 bawr vel ni a sût dawk a nih. Ring le hril dan tam taka chun Carol hlasaknaa inthawka hi inremna hi hung suokdawk ni a hril a ni tlangpui.
1914 Christmas Truce chanchin a kip a kawiin ziek hne naw inla khawm a tlangpui thu le a thil tlung tak ei ziekfuk tho niin ei hriet a. Hi chanchin ei hmu ta sa le hriet ta sa khawm a lo ni el thei. Amiruokchu, kum za le ti an vawi hnung khawma mi tam tak lungrila thi thei lo hi Krismas Inremna hi a va zuk pawimaw lawm lawm de!
Isu Krista ringtu, a ring naw tuhai leh hi hunpui hi tungin nasatakin ei insingsa tawl a. Eini rawi tlangrama um hai chun Krismas Hall, Krismas thing, Krismas ruoi ding sa pêl ah, Biekin chai le a dang dang hai December 25 tungnain ei lo buoipui tawl hlak a, hieng hun laia venga uma Thalai Pawl laia hlawpawl inchuk le Carol hai chu suma inchawk ruollo a hlu a nih. Anhawi zie le thlakhla a um ziet chu hrilfie harsa tieng a nih. Amiruokchu, ei inbuotsaina po po le ei tungna po po chunga hin Isu Krista remna Lal hung pieng ding hi, ei lungrilah Inremna pieng ve dingin ei inpei chie am ti hi Krismas hmang dinga insingsa mek hai hin mani le mani zawna hang indawn ei tiu.
Khawvel Indopui pakhatna rapthlak tak el, sipai khawm a sangtel an inthatna hmun, ral buoi tak kara chun an silai hai siethlain Isu Krista inremna Lal a piengni meu chu inzain inkap chawl puongin an inser annaw am a nih? Hi lai hmuna sipai thang hai hi ringtu vawng an ni dim chu a sukchiengna ei nei si naw a, ngaituo zawm dan lo thiem tum ei tih.
Krismas ei tung hle a, lawm a um taluo. Insukphur ei tiu, tung ding hrim khawm a nih, hlim le lawm taka um ding khawm ei nih. Amiruokchu, mani hlim le lawma ei um el hi an nawh! Inhmelmakna hai dam, pansak panthlang inhrietthiemnawna hai, khawtlang le kohran sunga inkhik inkal na hai dam, remna Lal Isu Krista hung pieng hin midang le inrempui theina ding lungril putin ei in buotsai sa am aw? Annawleh, ei lo innghil el amanih!? Isu Krista a piengchampha December 25 tungin phur tak le ropui takin lo insingsain, a tha le mawi hai po po lakhawma intuom mawiin um inla khawm mi dang le inrem theina, mani pansak panthlang hai le lungril inpaw theilo, tuolbawm hai le titi tlang theiloin Krismas hlim takin ei hmang liem phal nawk di'm a nih?
Indona hmuna sipai a sangtel, an ruol hai le an laina tak tak hai an inkaphlum pek hnung khawma, remna lal Sandamtu a hung pieng ni meua chun an inhmelmakna hai, ral anga an in enna hai sira hnawla Inremna ruoi an kiltlang hi a ropuiin ei ni rawi entawn dingin dit a va um lawm lawm de!
Mimal, ram le hnamin Inremna le muongna ei dit ei ti seng a. Anleh, Krismas ei hmang mek tah a hin Inremna chu ei dit tak tak am ti chu ngaituo um tak a nih a, mi dang ta ding hril sa loin mani mimal sengin hi thil inremna hi ngaituo zawmin ei nun ah ei laklut tum dingin sieng ei tih.
Krismas le beiseina kum thar 2018 hlawk taka hmang seng dingin ditsakna chibai ka cheu.
Oh! What a Lovely War!
(Hi thusep hi ka ziek thar a ni nawa, 2017 kum a ka ziek HLS magazine THURO a insuo hnung, ka ziek ang ang a suk danglam um loa ka Blog a ka zuk sie lut thar a nih).
Dâwrkâwn - Dec 23, 2021
0 Comments:
Post a Comment