A budding journalist. I blog during my rush hours.

Monday, November 2, 2020

Sawrkarin tangka nuoi 3 a lak tak tak am?

Ei rama internet a hung lut ṭan a, chu zo chun internet hmangna ding social media platform dang dang hmang inhawi le zawngsak awl tak el a hung lut nawk zung zung a, ei khawtlang chau ni loin khawvel mihriem hai tuolchaina hmun a hung ni tah. Chuong lai zing chun, hun inṭan ei hriet thei hma daia inthawk ta khan ei ni rawi chun tapte bul ei lo nei tah, tapte bul a chun thu tin an leng a, a sie a ṭha hril le ngaithlakna hmun a nih.

Khawvel a hung inthlak danglam a, kum le ni hai ei hung inchik thei hnungin dawr tuol ei hung nei nawk a. Dawr tuol chu iengkim hrilna hmun, thu tin inlengna tapte bul thlak tu a hung inchang nawk a nih. Ka thuziek danga ka lo hril ta a, hohlim (gawp) inhawi ti hnam reng reng ei ni leiin ei ni rawi chu umkhawma ei inpan duol duol hin hril ding ei hriet rawn tawl hle.

March 2020 a inthawk ei ram India ah Covid a hung inleng ṭan a, hi le inruol hin thukhel a hung inleng ṭan sa bawk a. An leng ta sa zing kha a zuolkai a. Hi hma khawm hin social media ei hmang nasa ta leiin thukhel a tam ta em em a, vantlang mipui le sawrkar thuneituhai chen a suk luhai hne em leiin sawrkar fe lai mek chun kum liemtah 2019 khan Press Information Bureau (PIB) thlazar huoiah - PIB Fact Check team lo indin a ni ta hiel a, an ni hin social media a thukhel inleng hai chu an sui char chara andik naw hai chu fie in mipui hriet dingin sukdikna an thaw zung zung hlak a nih.

Hieng hai ka zuk hril nasan a um a, Covid-19 hri a hung inleng ṭan a inthawk thudik le thukhel ieng lem a pawm ding ti ṭhe intak em em in thu indiklo an dar nasa hle, thu indik naw indar hi a pawia. A hriltu hi a tuor mektu niin a hril sawngna hai khan an tuor sa peia, chuong chun fe peiin vantlang nun a chen kakhawk nei le khawtlang le hnam a chen nghawng se tak nei thei a ni leiin thukhel hril dartu ni hi nuom um lo a ni a, inhawk ding a ni nawh.

Covid damnaw inenkawlna kawnga khawm hin thu a tam ta hle a. July thla khan Central sawrkarin Municipal Corporation tin hai kuomah Covid damnaw pakhat pei enkawlna dingin tangka nuoi 1.5 a pek ding ti thu a lo um ta a. Hi thu hi nasatakin an dar hnungin, PIB Fact Check team haiin enfelna sin an thaw a, sawrkarin hieng ang official thusuok a siem naw thu le belchieng dawllo a ni thu an puong a nih.

Hieng thu hai hi ei ni lai chena inthang a ni leiin, a pawi em em. Chun, a dang pakhat, a chunga mi hma met a indar - sawrkar thlungpuiin Covid-19 damnaw pakhat pei enkawlna ding tangka nuoi 3 pei, State sawrkar tin kuoma a pek (pei) ti a um nawk a. Hi thu khawm hi tak hawi em em el, indik lo thukhel a ni a. MyGovIndia (verified Twitter account) in hrilfiena siemin, thukhel a ni thu a lo fie nawk ta bawk.

Hieng ang thil hi indik ni si lo, a hril darna kawnga ei lo ṭhangve thei a fimkhur a ngai. Hieng thil lei hin tamtak Covid inringhlana nei hai an in enfel nuom naw pha thei a, chu chu thil chun kakhawk hung neiin khawtlang le mipui chunga sietrupna an tlun thei ding a nih. Thu ei hriet hai hi, a fie na chieng taka ei nei a ni si naw chun ngaidan le hohlim mei mei a ni naw hin chu a hrildartu a va ṭhang tum kher kher ding a ni nawh.

Covid hri hung inleng hnung khan, sawrkarin Disaster Management Act, 2005 a hung sukhring a. Section 54 of the Disaster Management Act, 2005 dungzui chun, mipui chiai theina thil thukhel thedartuhai chu hremna a pek thei a. Tang ina kum khat chen khum le salam chawi theina a nih. Tuok naw tawp ei tih ti thei an naw a, mihriem ei bengvar deu deu a dan hmangna chang khawm a hrie ei tam deu deu.

Covid-19 hi doctor le medical worker hai sum hmuna a nih ti khawm hi hriet ding a um deu zing a, an sin thawna a an hlaw an lak reng baka hin indiklo taka an mansa a tangka an thun lut lai a sukchiengna neia țhangsan ding ei nei a ni si naw chun a hmu le hre tak tak ang ziezang a thu tlinglo hril dar khawm hi bansan thei tawl ta inla chu lawm um a tih. Ei district lem chu Covid inenkawlna fund indailo, deficit a medical department sin thaw zing an nih. Covid dona kawnga a hmatawnga țhang hai phurna le thathona suk hnuoltu inchang tum naw hram ei tiu.

Chun, hriet hrim hrim ding a țha chu, Central sawrkar hin state inenkawlna ding tangka hi a pek ngei ngei hlak a nih. Scheme le project thar a nei lem chun Central in a crore tel in implementing agency pakhat a nina angin state chu mathei loin a vur a nih. Tukhawm hin India sawrkarin state hai pek ding tangka tamtak a la neia, a pek intak ta si "Nu/Pa mi pe ta rawh" tiin an ngen sup sup el a nih. Sector dang danga a țul le pawimawna a hmang ding hi Central hin funding a hung thaw hlak a nih. Health sector a Covid-19 dona dinga sawrkarin tangka a hung thawn ei hriet chun mak ti taluo ding a ni nawh, a thaw ding hrim a thaw a nih. Chuong sa khawm chun vawisun hin, hril ta angin, ei district health sector chu a deficit mek a, inenkawl le in test na kawng chenah mipui ieng thaw thei lo hai hi chechang thei lo le thaw thei nei loin ei um mek a ni hi.

Sap hai chun "Assumption" an ti a, thil tlung indik anga ngai le hriet, a sukchiengna um si loa hril zut zut. Thil țium tak el a nih.

 

THINK ti hi ngaituo zawm ei tiu -

T = Thutak a ni am?

H = Hrilsawng tlak a ni am?

I = Inzawt sawng tlak a ni am?

N = Ngaithlak sawng tlak a ni am?

K = Khukpui tlak a ni am?

Chuleichun, hieng ang thu kakhawk sei tak nei thei ang hi, i thawn sawng ding, i hril sawng nuom a ni khawma a fie na annawleh i laksawgna ṭha taka besan ding i nei si naw chun insum a ṭha. A thawtu ta ding chau ni loin, vantlang mipui, buoi theina laka inthawk sanhimtu i ni thei bawk. Fimkhur hi a taluo a um naw a, fimkhur naw ruok chun taluo a nei. Ka lawm e!


Dâwrkâwn : October 2020

Share:

0 Comments:

Post a Comment

Recent Posts